خطوط انتقال

راهنمای جامع سیم‌کشی و نصب تجهیزات خطوط انتقال 132 تا 400 کیلوولت

طراحی، اجرا و بهره‌برداری ایمن از خطوط انتقال 132 تا 400 کیلوولت نیازمند رعایت دقیق استانداردهای فنی و استفاده از تجهیزات مناسب است. در این راهنما، تمام اجزای مورد استفاده، فواصل و ارتفاع دکل‌ها، یراق‌آلات، تجهیزات حفاظتی و استانداردها بررسی می‌شوند.

---

۱. سیم‌کشی و انتخاب هادی‌ها

الف) انواع هادی‌های مورد استفاده در شبکه انتقال

هادی‌های آلومینیومی با مغزی فولادی (ACSR): پرکاربردترین نوع

هادی‌های تمام آلومینیومی (AAC): برای فواصل کوتاه

هادی‌های آلومینیومی تقویت‌شده با آلیاژ (AAAC): مقاوم در برابر خوردگی

هادی‌های روکش‌دار (Covered Conductors): برای کاهش کرونا و تلفات

ب) سایز هادی‌ها و توان انتقالی

132 کیلوولت → ACSR 240/40 یا 300/50 mm² → ظرفیت 100-250 مگاوات

230 کیلوولت → ACSR 400/65 یا 500/85 mm² → ظرفیت 400-800 مگاوات

400 کیلوولت → ACSR 700/100 یا 900/125 mm² → ظرفیت 1200-2500 مگاوات

 

---

۲. مقره‌ها و یراق‌آلات خطوط انتقال

الف) انواع مقره‌ها

مقره‌های چینی و شیشه‌ای بشقابی: متداول در خطوط هوایی

مقره‌های کامپوزیتی: وزن کمتر، استحکام بالاتر و مقاومت بیشتر در برابر آلودگی

مقره‌های پلیمری: مقاوم در برابر ضربه و ترک‌خوردگی

ب) اجزای یراق‌آلات مورد استفاده در مقره‌ها و شبکه انتقال

1. کلمپ‌های تعلیق (Suspension Clamps): برای آویزان کردن هادی‌ها

2. گیره‌های کششی (Tension Clamps): برای مهار و کشیدن سیم‌ها

3. اسپیسرها (Spacers): جلوگیری از برخورد هادی‌ها در باندل‌های چند سیمه

4. میله‌های زرهی (Armor Rods): تقویت مقره‌ها و جلوگیری از پارگی سیم

5. دمپرهای ارتعاشی (Stockbridge Dampers): کاهش ارتعاشات ناشی از باد

6. اتصال‌دهنده‌های مقره (Insulator Fittings): اتصال مقره‌ها به بازوهای دکل

7. پیچ و مهره‌های مقاوم در برابر خوردگی

 

---

۳. فواصل مجاز، ارتفاع دکل‌ها و نام‌گذاری خطوط

الف) حداقل فاصله بین فازها در خطوط مختلف

132 کیلوولت → 1.5 متر

230 کیلوولت → 2.5 متر

400 کیلوولت → 4 متر

ب) حداقل ارتفاع از سطح زمین

132 کیلوولت → 7 متر

230 کیلوولت → 8.5 متر

400 کیلوولت → 10.5 متر

ج) نام‌گذاری و کدگذاری خطوط انتقال

در سیستم‌های انتقال برق، خطوط با شماره‌های مشخصی نام‌گذاری می‌شوند:

132 کیلوولت → معمولاً با خطوط 132 یا L132 شناخته می‌شود.

230 کیلوولت → تحت عنوان L230 نام‌گذاری می‌شود.

400 کیلوولت → معمولاً با L400 شناخته می‌شود.

د) فاصله بین دکل‌ها بر اساس ولتاژ

132 کیلوولت → 250 تا 400 متر

230 کیلوولت → 350 تا 500 متر

400 کیلوولت → 400 تا 700 متر

هـ) ارتفاع دکل‌ها

132 کیلوولت → 20 تا 35 متر

230 کیلوولت → 35 تا 50 متر

400 کیلوولت → 45 تا 70 متر

 

---

۴. کلیدها و تجهیزات قطع و وصل

الف) انواع کلیدهای مورد استفاده

1. دژنکتور (Circuit Breaker): قطع و وصل بارهای سنگین

2. سکسیونر (Disconnect Switch): ایزوله کردن بخش‌هایی از خط

3. کلید ارت (Earthing Switch): زمین کردن فازها هنگام تعمیرات

 

ب) پیکربندی کلیدها در پست‌های فشارقوی

Single Bus: ساده و اقتصادی

Double Bus Double Breaker: قابلیت اطمینان بالا

One and a Half Breaker: بهینه و مقرون‌به‌صرفه

 

---

۵. حالت خازنی و اثرات آن

ظرفیت خازنی خطوط باعث ایجاد توان راکتیو اضافی می‌شود که موجب افزایش ولتاژ می‌شود. روش‌های کنترل این پدیده:

نصب راکتورهای شنت برای کاهش ولتاژ

استفاده از خازن‌های سری برای بهبود پروفیل ولتاژ

 

---

۶. جابجایی فازها و آرایش فازی در خطوط انتقال

الف) اهمیت جابجایی فازها

جابجایی فاز در خطوط انتقال برای کاهش عدم تعادل میدان مغناطیسی و کاهش اثر القایی روی خطوط مخابراتی انجام می‌شود.

ب) استانداردهای جابجایی فاز

132 کیلوولت → تعویض فاز هر 75-100 کیلومتر

230 کیلوولت → تعویض فاز هر 100-150 کیلومتر

400 کیلوولت → تعویض فاز هر 150-200 کیلومتر

 

---

۷. ارت دکل‌ها و حفاظت در برابر صاعقه

الف) سیستم زمین کردن دکل‌ها

مقاومت سیستم ارت باید کمتر از 10 اهم باشد.

استفاده از سیم‌گارد برای هدایت صاعقه به زمین

نصب مش‌های مسی و میله‌های ارت برای کاهش مقاومت زمین

ب) سیم گارد (Earth Wire) و نقش آن

در بالاترین نقطه دکل برای حفاظت از هادی‌ها نصب می‌شود.

معمولاً از سیم فولادی-آلومینیومی یا OPGW (فیبر نوری درون سیم گارد) استفاده می‌شود.

کاهش خطر صاعقه‌زدگی و افزایش قابلیت اطمینان شبکه.

 

---

۸. استانداردهای مورد استفاده در طراحی و اجرا

IEEE 524: استاندارد نصب خطوط هوایی

IEC 60815: استاندارد مقره‌های فشارقوی

IEC 60287: محاسبه ظرفیت جریان مجاز کابل‌ها

IEC 60071: استاندارد عایقی تجهیزات فشارقوی

IEC 61936: ایمنی در طراحی و بهره‌برداری سیستم‌های انتقال

 

---

۹. حفاظت و مانیتورینگ خطوط انتقال

ریلزینگ (Reclosing) برای کاهش خاموشی‌های گذرا

رله‌های دیستانس و دیفرانسیل برای تشخیص خطاها

نصب سیستم‌های مانیتورینگ آنلاین (WAMS) برای نظارت بر عملکرد شبکه

 

---

نتیجه‌گیری

انتخاب صحیح هادی، مقره، یراق‌آلات، سیستم ارت، و حفاظت باعث افزایش پایداری شبکه و کاهش خاموشی‌های ناخواسته می‌شود. رعایت استانداردها در طراحی، اجرا و بهره‌برداری از خطوط انتقال 132 تا 400 کیلوولت، موجب افزایش کارایی و طول عمر شبکه می‌شود.